Indrukwekkend

Vrijdag 23 tot maandag 26 oktober
Indrukwekkend, dat was het zeker. Aceh en de mensen daar zullen me bij blijven. We zitten weer eens in het vliegtuig, nu naar Bali. Niet de meest prettige vlucht voor me, ik heb een stevige ooginfectie en dan is de droge vliegtuiglucht erg pijnlijk. Heb gister en vandaag mijn ene oog met een ooglap (klm-blauw slaapmaskertje) bedekt , maar nu is mijn tweede oog bijna nog erger ontstoken dan de eerste. En om nou met twee ogen bedekt rond te lopen... Leuk was wel dat iedereen hartelijk gelachen heeft om mijn piraten-look. Nu draag ik een grote zonnebril, ik kom maar niet af van dat filmsterrenimago…

Maar onze tijd in Aceh was erg heftig. Bij aankomst vrijdagmorgen werden we gelijk gesplitst, Maarten en Remko in de ene auto, Wati (onze contactpersoon voor de hele missie) en ik in de andere. Achteraf ontdekte ik pas echt hoe lastig ik dat vond, want we hebben erg heftige indrukken opgedaan en ik heb het dan erg nodig daar met de anderen over te praten, maar dat ging niet.
De reis naar ons hotel was al heel enerverend. Banda Aceh is een bizarre stad. Alles is helemaal nieuw, strakke wegen, glanzend nieuwe gebouwen (waarbij overal de donateurs op de buitenkant aangegeven staan). Maar daar tussendoor de nog niet gerestaureerde huizen, oftwel puinhopen, vaak is er niet veel meer dan een fundament. Zo vreemd ook hoe groen het is, de meeste bomen zijn blijven staan, ook al stond het water twee palmbomen (zeker zes meter) hoog. De natuur kan meer hebben dan bouwsels van mensen. We komen langs een van de massagraven waar tienduizenden mensen begraven liggen, we passeren een rivier waar na de tsunami de lijken met massa’s dreven. En dit soort dingen wordt je vaak verteld op een ‘doordeweekse toon’, wat juist maakt dat het extra naar binnen komt. Voor mensen hier is het hun gewone leven.
In het hotel even omkleden (alles bedekken) en gelijk aan het werk, naar het ziekenhuis voor een gesprek met de directeur, een arts, die verrassend open bleek. Onze ervaring is niet dat de artsen nou het meeste hart hebben voor verpleegkundige zaken, maar deze man is een goede uitzondering! We krijgen weer een rondleiding die bijblijft. Hoe gek is het dit spiksplinternieuwe gebouw te zien, prachtige apparatuur, allemaal verstelbare bedden (anders dan in Jakarta) maar te weinig mensen (vooral verpleegkundigen!) om de boel goed draaiende te houden. We hebben wat leuke gesprekken over beroepsonderwijs, we bereiden ons op die manier goed voor op de seminar van de volgende dag, maar ik blijf het een soort van ‘op afstand’ volgen allemaal.

Aan het eind van de middag worden we weer in onze respectievelijke auto’s gestopt en langs de belangrijke Aceh-sites gereden. Eerst de enorme moskee in het centrum, prachtig gebouw, maar ook lastig, die grote afstand tussen mannen en vrouwen die je op zo’n plek ziet. Ik voel me eenzaam onder mijn shawl waarmee ik nu ook mijn hoofd moet bedekken, ik voel me mezelf terugtrekken. En dan de plaatjes van de moskee tijdens de tsunami, het is als enige gebouw overeind gebleven (als schuilplaats voor velen) terwijl eromheen de omgeving volledig verwoest is.
Daarna langs het ‘Kherkhof’, een oude begraafplaats waar Nederlanders en Indonesiërs (die deels gedwongen voor ‘ons’ vochten) begraven liggen. Fijn, weer die herinnering aan onze geschiedenis daar die echt geen schoonheidsprijs verdient.
En dan (ik word al stiller en stiller) naar de stalen boot die midden in een nieuw opgebouwde woonwijk ligt als herinnering aan de tsunami. Een enorm tankerachtig gevaarte, kilometers van de kust door het water het land ingeslagen, alles verwoestend wat het tegenkomt. Maar het meest gekke is wel dat onze schatten van gidsen (die nog steeds graag willen vertellen over de verschrikkingen van de tsunami) zich zorgen om me maken als ik niet op kan houden met huilen bij het idee van wat hier gebeurd is. Een van onze gidsen (onze collega’s…) is door het water overvallen en heeft zich omhoog gewerkt en volgens mij vindt hij het nog het meest beschamend als zijn vriend verteld dat hij naakt was, alle kleren van het lijf gerukt. De ander wilde het huis beschermen tegen overvallers na de aardbeving waar het allemaal mee begon en heeft zich toen de vloedgolf kwam uiteindelijk kunnen redden door op een naburig stevig gebouw op het dak te klimmen.
Vlak bij de gestrande boot is een herdenkingsplaats, het laat de ergste foto’s zien, maar er is een mooie tuin met een kinderspeelplaats omheen gemaakt. Verschrikkelijk en mooi, verschrikkelijk mooi...

Uiteindelijk heb ik pas de volgende dag bij het ontbijt gelegenheid even met Remko te praten. Dat is fijn, al komt bij hem vooral de moslimcultuur heel anders binnen. Als vrouw voel ik me hier tweederangs. In de loop van de tweede dag merk ik dat het ook anders is hier, Aceh mag dan wel fundamentalistisch moslim zijn, maar het blijft vriendelijk Indonesië… Maar deze eerste dag ben ik te emotioneel om ‘erboven’ te staan en te relativeren. Al blijf ik het lastig vinden, ik merk later wel dat je genoeg ruimte krijgt als je die als vanzelfsprekend inneemt, maar dat is iets wat vrouwen hier natuurlijk niet doen trouwens.
De tweede dag hebben we de eerste seminar op locatie. Het zal drie keer (Aceh, Bali, Jokja) ongeveer hetzelfde programma zijn, paar honderd deelnemers, drie sprekers waaronder Maarten die een praatje houdt over internationalisering van verpleegkunde onderwijs, daarna een panelgesprek waar Remko en ik in optreden. Het gaat echt goed, ik ben over mijn dip heen, kan vrij spreken en het is mooi om te zien hoe op hoog niveau mensen de noodzaak tot veranderen zien, vooral om de samenwerking tussen universiteit en het werkveld, de ziekenhuizen te versterken. Er worden handen geschud en we hopen dat het niet bij mooie woorden blijft. ’s Middags hebben we nog een meeting met alle betrokkenen, daar kunnen we kleinschaliger, maar ook veel intensiever en directer met mensen meedenken. Geweldig, een idee voor duaal onderwijs (werken en leren) lijkt een oplossing voor meerdere problemen te zijn. Voor ons een simpel idee, hier een eye-opener.
’s Avonds natuurlijk weer samen eten, altijd overdadig, altijd overheerlijk. En deze keer ook super gezellig en ontspannen, open en vrij, mannen en vrouwen echt samen. Wat voel ik me anders dan gister, maar dat alles heeft wel gemaakt dat ik Aceh en de bijzondere mensen daar nooit zal vergeten.